سوال:

آیا تبدیل نمودن گوسفندی که برای قربانی خریده قبل از فرا رسیدن عید قربان جایز است یا خیر؟

پاسخ:

بنا به عبارت ذیل: تبدیل کردن جانور قربانی برای فقیر وغنی جایز است، اما اگرجانور دوم قیمتش از اولی کمتر باشد باید به مقدار اضافه صدقه نماید.

منبع:

قال فی الفتاوى الهندیه:رجل اشترى شاه للأضحیه وأوجبها بلسانه ، ثم اشترى أخرى جاز له بیع الأولى فی قول أبی حنیفه ومحمد – رحمهما الله تعالى – ، وإن کانت الثانیه شرا من الأولى وذبح الثانیه فإنه یتصدق بفضل ما بین القیمتین ؛ لأنه لما أوجب الأولى بلسانه فقد جعل مقدار مالیه الأولى لله تعالى فلا یکون له أن یستفضل لنفسه شیئا ، ولهذا یلزمه التصدق بالفضل …قال الإمام شمس الأئمه السرخسی الصحیح أن الجواب فیهما على السواء یلزمه التصدق بالفضل غنیا کان أو فقیرا. الفتاوى الهندیه – ۵/ کتاب الاضحیه ۴۴۷( الباب الثانی فی وجوب الأضحیه بالنذر وما هو فی معناه ) .داراحیا التراث العربی

وفی المبسوط لشمس الدین السرخسی: (وإذا اشترى اضحیه ثم باعها فاشترى مثلها فلا بأس بذلک) لان بنفس الشراء لاتتعین الاضحیه قبل أن یوجبها وبعد الایجاب یجوز بیعها فی قول أبى حنیفه ومحمد رحمهما الله

المبسوط لشمس الدین السرخسی – (ج ۵ / ص ۲۳)شامله

وقال فی الشباه والنظائر:وهل تتعین الاضحیه؟قالوا ان کان فقیراّ وقد اشتراها بنیتها تعینت فلیس له بیعها،وان کان غنیا لم تتعین والصحیح انها تتعین مطلقاَ فیتصدق بها الغنی بعد ایامها حیۀ ولکن له ان یقیم غیرها مقامها.الاشباه النظائر،ص/۲۰ط. مکتبه عثمانیه

ودر احسن الفتاوی می نویسد:بکرا گهر کاپالتو هو یا خرید نی کی بعد قربانی کی نیت کی هو تو اس کابدلنا بهر حال جائز هی اور قربانی کی نیت سی خریدا هو تو اس مین تین روایات هین:۱- غنی اور فقیر دونون کی لئی موجب نهین –لهذا دونون کی لئی بدلنا جائز هی؛۲- دو نون کی لئی موجب هی، غنی پر بقدر مالیت اور فقیر پر اسی جانور کی قربانی واجب هی-اس روایت کی مطابق استبدال غنی مین اقوال مختلف هین،اعدل الاقاویل یه معلوم هو تا هی که کوئی دوسری اضحیه ذبح کرنی کی بعد پهلی کا ترک بلا کراهیت جائزهی،اس سی قبل تبدیل اولی مکروه تنزیهی هی ،دونون صورتون مین ادنی سی تبدیل کیا کیا تو فضل واجب التصدق هی-فقهاء کرام رحمهمالله تعالی کی بعض عبارات هین:اقامۀ غیرها مقامها ،سی ذبح ثانیه مراد هی- هکذا افاد ملک العلماء الامام الکاسانی رحمه الله-یه دونون قول ظاهر الروایه هین-والاول اوسع وایسر واوفق لقاعده ان النذر لا ینعقد بدون الایجاب باللسان،والثانی احوط واشهر واوفق لقاعدۀ الاحتیاط فی باب العبادات واجب ۳- غنی کی لئی موجب نهین،فقیر کی لئی موجب هی لهذا کیلئی بدلنا مطلقا جائز هی- اور فقیر کی لئی مطلقا نا جائز .احسن الفتاوی،کتاب الاضحیه والعقیقه،۷/۴۸۸