سؤال:

آیا نوشیدن آب در حالت ایستاده از حدیث پیامبر ثابت است؟

جواب:

بله! از حدیث ثابت است، اما علما در این باره بین احادیث نوشیدن آب در حالت ایستاده و نشسته تطبیق داده‌اند. علامه مفتی محمدتقی عثمانی حفظه الله تعالی می‌فرماید: کراهیت زمانی است که جایی برای نشستن میسر باشد و اگر جایی برای نشستن میسر نیست، یا در نشستن ازدحام شدید است، پس ایستاده آب نوشیدن مکروه نیست، امکان دارد که احادیث نوشیدن آب در حالت ایستاده متعلق به این مواقع باشد؛ همان‌طور که آب زمزم در حالت ایستاده نوشیده می‌شود[۱].

دلایل:

[۱] – احادیث جواز:

قال فی صحیح البخاری: عن عبد الملک بن میسره عن النزال قال أتی علی Cعلی باب الرحبه بماء فشرب قائما فقال إن ناسا یکره أحدهم أن یشرب و هو قائم و إنی رأیت النبی > فعل کما رأیتمونی فعلت. صحیح البخاری؛ (۵ / ۲۱۳۰٫)

و فی صحیح البخاری: عبدالملک بن میسره سمعت النزال بن سبره یحدث عن علی C أنه صلی الظهر ثم قعد فی حوائج الناس فی رحبه الکوفه حتی حضرت صلاه العصر ثم أتی بماء فشرب و غسل وجهه و یدیه و ذکر(مسح) رأسه و (غسل)رجلیه ثم قام فشرب فضله و هو قائم ثم قال إن ناسا یکرهون الشرب قیاما و إن النبی > صنع مثل ما صنعت. صحیح البخاری؛ (۵ / ۲۱۳۰٫)

و فی صحیح‌البخاری: عن ابن عباس قال شرب النبی > قائما من زمزم. صحیح‌البخاری؛ (۵ / ۲۱۳۰٫)

و فی سنن الترمذی: عن ابن عمر قال : (کنا نأکل علی عهد رسول الله > و نحن نمشی و نشرب و نحن قیام). هذا حدیث حسن صحیح غریب من حدیث عبیدالله بن عمر عن نافع عن ابن عمر. سنن الترمذی؛ (۳ / ۲۰۰٫)

و فی سنن الترمذی: عن عمرو بن شعیب عن أبیه عن جده قال : (رأیت رسول الله > یشرب قائما و قاعدا) . هذا حدیث حسن صحیح. سنن الترمذی  (۳ / ۲۰۱٫)

و فی فتح الباری لابن حجر: اتفاق العلماء علی أنه لیس علی أحد شرب قائما أن یستقئ المسلک الثانی دعوی النسخ و الیها جنح الاثرم و ابن شاهین فقررا علی أن أحادیث النهی علی تقدیر ثبوتها منسوخه بأحادیث الجواز بقرینه عمل الخلفاء الراشدین و معظم الصحابه و التابعین بالجواز. فتح الباری لابن حجر؛ (۳ / ۱۴۵٫)

احادیث نهی:

و فی مسند أحمد بن حنبل: عن أبی هریره قال قال رسول الله >: لو یعلم الذی یشرب و هو قائم ما فی بطنه لاستقاءه. مسند أحمد بن حنبل؛ (۲ / ۲۸۳٫)

و فی مسند أحمد بن حنبل: عَنْ أَبِی زِیَادٍ الطَّحَّانِ قَالَ سَمِعْتُ أَبَا هُرَیْرَهَ یَقُولُ عَنْ النَّبِیِّ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَسَلَّمَ أَنَّهُ رَأَی رَجُلًا یَشْرَبُ قَائِمًا فَقَالَ لَهُ قِه قَالَ لِمَهْ قَالَ أَیَسُرُّکَ أَنْ یَشْرَبَ مَعَکَ الْهِرُّ قَالَ لَا قَالَ فَإِنَّهُ قَدْ شَرِبَ مَعَکَ مَنْ هُوَ شَرٌّ مِنْهُ الشَّیْطَانُ. مسند أحمد؛ (۱۳ / ۳۸۱٫)

و فی سنن الترمذی: عن الجارود بن المعلی أن النبی > نهی عن الشرب قائما .سنن الترمذی (۴/۳۰۰٫)

و فی صحیح مسلم: عَنْ أَنَسٍ أَنَّ النَّبِی >: زَجَرَ عَنِ الشُّرْبِ قَائِمًا. صحیح مسلم للنیسابوری؛ (۶ / ۱۱۰٫)

و فی صحیح مسلم: أَبُو غَطَفَانَ الْمُرِّی أَنَّهُ سَمِعَ أَبَا هُرَیْرَهَ یَقُولُ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ >:«لاَ یَشْرَبَنَّ أَحَدٌ مِنْکُمْ قَائِمًا فَمَنْ نَسِی فَلْیَسْتَقِئْ ». صحیح مسلم للنیسابوری؛ (۶ /۱۱۰٫)الاحادیث ماخوذه من مکتبه الشامله.

و فی تکمله فتح‌الملهم: قال العلامه محمدتقی العثمانی حفظه الله تعالی: و الذی یظهر لهذا العبد الضعیف عفا الله عنه: ان الکراهه انما هی فی المواقع التی یتیسر فیها محل للجلوس . فاما اذا لم یتیسر ، او کان فی الجلوس تکلف شدید : فلا کراهه ایضا، و یحتمل ان تکون احادیث الشرب قائما متعلقه بمثل هذه المواقع، کما عند زمزم، فانه ربما یشکل الجلوس هناک لکثره الزحام و الطین. والله سبحانه اعلم. (تکمله فتح الملهم ،کتاب الاشربه، ۴/۱۱٫)

و من شاء التفصیل فلیراجع کشف‌الباری للعلامه الشیخ سلیم الله خان حفظه الله تعالی، و تکمله فتح‌الملهم للعلامه مفتی‌محمدتقی العثمانی حفظه الله تعالی و غیر ذلک من الکتب الحدیثیه و الفقهیه.