سؤال:

استفاده از ادکلن‌هایی که در آن‌ها الکل به‌کار رفته است آیا در نماز خللی وارد می‌کند یا خیر؟

جواب:

مولانا مفتی محمّدرفیع عثمانی «حفظه‌الله» در کتاب «نوادرالفقه» می‌نویسد: الکل از لحاظ شرعی سه قسم است:

۱- قسم اول: الکلی است که ا ز شراب کشمش، انگور و خرما ساخته شده است، این نوع الکل بالاتفاق شرعاً ناپاک است. پس داروهایی که این نوع الکل با آن‌ها مخلوط شده باشد نیز حرام است؛

۲- قسم دوم: الکلی است که غیر از شراب کشمش، انگور و خرما، یعنی از چیزهای دیگری ساخته شده است؛ مثلاً از شراب آلو، جو، عسل و غیره، در مورد این نوع الکل‌ که از اشیاء فوق الذکر ساخته شده‌ باشد دو نظریه وجود دارد:

(۱)- نزد امام ابوحنیفه و امام ابویوسف این نوع پاک است و نوشیدن آن به مقداری که سُکر ایجاد نکند، حلال است؛ به شرط این‌که به قصد تلذّذ و تلهّی استفاده نشود.

(۲)- نزد امام محمداین نوع، ناپاک و در حکم نجاست خفیفه است و استفاده ی مقدار کم آن هم ناجایز است فتوی در این مساله عموماً بر قول امام محمد داده می شود، اما چون‌ در الکل ابتلای عام است، لذا داروهایی که در آن الکل قسم دوم مخلوط شده است، مطابق قول امام ابوحنیفه و امام ابویوسف گنجایش و جواز دارد، اگرچه تقاضای تقوی و احتیاط آن است که بر قول امام محمد عمل شود؛

۳- قسم سوم: الکلی است که از شراب ساخته نشده، بلکه از چیزهای پاک ساخته شده است مانند کشمش، خرما، انگور، آلو، جو، عسل و غیره ساخته شده است. این نوع الکل‌ها پاک و حلال هستند.قابل ذکر است که میان قسم اول و قسم سوم این تفاوت وجود دارد که قسم اول از شراب انگور وخرما، ساخته می‌شود، اما قسم سوم، از خود انگور و خرما و غیره ساخته می‌شود، نه از شراب آن.

۴- اگر الکل نوعش مشخص نباشد که از چه چیز درست شده است و بر ظن غالب نیز ناپاکی‌اش معین نبود، بلکه فقط احتمال می‌رفت که شاید از قسم اول باشد، پس در این صورت تنها بر اساس شک و شبهه بر نجاست و حرمت آن حکم داده نمی‌شود؛ بنابراین داروها و ادکلن‌هایی که این گونه الکل به آن‌ها مخلوط شده، معلوم نیست که از کدام قسم از اقسام سه‌گانه‌ی فوق‌الذکر ساخته شده اند؛ نوشیدن و استفاده ی آن ها جایز است و لباسی‌که این دارو وادکلن به آن اصابت کرده ناپاک گفته نمی‌شود و بدون شستن می‌تواند نماز بخواند و نمازش اداء می‌گردد؛البته در صورت امکان، بهتر است از این نوع الکل هم پرهیز شود[۱]،[۲].

منبع:

[۱] – نوادرالفقه: ۲/۳۷۰٫

[۲] – قال فی تکمله فتح الملهم: فالحاصل ان هذه الکحول لو لم یکن مصنوعه من العنب والتمر فبیعها للاغراض الکیمیاویه جایز باتفاق بین ابی‌حنفیه و صاحبیه و ان کانت مصنوعه من التمر او من المطبوخ من عصیر العنب فکذلک عند ابی‌حنیفه خلافاً لصاحبیه و لو کانت مصنوعه من العنب فبیعها حرام عندهم جمیعاً و الظاهر ان معظم الکحول لا تصنع من عنب و لا تمر فینبغی ان یجوز بیعها لاغراض مشروعه فی قول علماء الحنفیه جمیعاً. تکمله فتح الملهم: ۱/۵۵۱٫