سوال:

ایا اهدا کردن اجزای بدن شخصی که ضربه مغزی شده و دکترها قطع امید کردند

از نظر اسلام مشکلی داره؟

پاسخ:

اهدا عضو شخصی که دچار مرگ مغزی شده و همچنین پرکردن فرم اهدا عضو برای بقیه مردم در زندگی با شرایط ذیل جایز است و گرنه ناجائاز است.

مجمع فقهی جده در چهارمین کنفرانس خود در تاریخ ۲۳ جمادالثانی۱۴۰۸ ه-: ق در مقر اصلی خود (جده) موارد ذیل را به تصویب رساند :

۱- جابه‌جایی اعضای انسان در بدن خود آن شخص جایز است؛ به‌شرطی‌که خالی از ضرر و در آن منفعتی باشد، یا این‌که انگیزه‌ی امور ذیل باشد:

الف – ایجاد عضو مفقود باشد؛

ب – یا برای اعاده‌ی هیئت اصلی عضو وکارایی اساسی آن باشد؛

ج – برای اصلاح عیب؛

د- برای دور کردن غده‌ای که ناراحتی روانی ایجاد می‌کند، یا باعث درد اعضاء باشد.

۲- آن دسته از اعضای انسانی‌که به صورت خودکار دوباره در بدن انسان تولید می‌شوند؛ مثل خون و پوست، انتقال آن‌ها از یک انسانی به انسان دیگر جایز است؛ به‌شرطی‌که اهدا کننده‌ی خون کاملاً صلاحیت خون دادن را داشته باشد؛

۳- استفاده از عضوی که به علت بیماری از جسم فردی دیگر بیرون آورده شده باشد، مانند پلک چشم فردی که به علت مریضی کل چشمش خارج کرده شده باشد؛

۴- انتقال دادن یکی از اعضائی که محور حیات شخص باشند؛ مانند قلب حرام است.

۵- نقل عضوی که با گرفتن آن گر چه زندگی شخص به آن وابسته نیست، اما فقدان آن باعث فوت شدن یکی از وظایف مهم بدن می‌شود، حرام است؛ مانند گرفتن دو تا پلک چشم، اما اگر گرفتن عضو آن شخص باعث بی کار شدن جزئی از وظائف مهم او می‌شود، این محل بحث و اجتهاد است؛

۶- جابه‌جایی یکی از اعضای میت که حیات شخص زنده بدون آن امکان پذیر نیست، یا سلامت یکی از اعضاء بدن زنده بر آن موقوف است، جایز است؛ به‌شرطی‌که با اجازه‌ی میت و یا ورثه‌ی او بعد از موت باشد. در صورت مجهول الهویه بودن شخص، اجازه‌ی ولیِ امر ضروری است؛

۷- قابل تذکر است که مواردی‌که جوازشان قبلاً ذکر شد، همه‌ی موارد مشروط هستند به این که هدف از جابه‌جایی خرید و فروش نباشد؛ زیرا خرید و فروش اعضای انسان تحت هیچ شرایطی جایز نیست؛

نکته‌ی دیگر این‌که کسی‌که نیاز به عضو پیدا کرده است برای دریافت آن خرج کرن مال یا عضو دادن باز هم محل بحث و اجتهاد است.

۸- علاوه از موارد مذکور، همه‌ی صورت‌های دیگر که به این موضوع مربوط می‌شوند، جای بحث و اجتهاد برای آن‌ها است.