سوال:

فردی مغازه‌ای دارد بصورت اجاره به کسی دیگر می‌دهد، ولی می‌گوید: مرا با تجارت خود شریک ‌گردان و اجاره دکان را هم از او دریافت می‌دارد و فقط مبلغ ۰۰۰/۲۰۰ تومان به او می‌دهد در حالیکه سرمایه طرف ۰۰۰/۲۰۰۰ تومان است و با او در عمل تجارت شریک و سهیم نیست‌.

حالا می‌گوید: ربح حاصله را ا باید هم بصورت مساوی بین خود تقسیم کنیم‌. آیا ربح حاصله از این سرمایه بطور مشترک است‌؟

پاسخ:

سرمایه دو شریک در این عقد شرکت با هم برابر نیست و صاحب سهمیه قلیل‌(۰۰۰/۲۰۰) شرط‌کرده‌که در ربح و فایده با هم مساوی و برابرباشیم و باز هم درکار تجارت با شریکش‌ شرط‌ کرده‌که سهیم نباشد این شرطش درست نمی‌باشد و هرچه سود و فایده بدست آمد بین آن دو به تناسب ومقدار سرمایه‌شان تقسیم شود.

وفی المجله العدلیه‌الماده: ١٣٧٢

اذا شرط تقسیم الربح علی لتساو‌ی بین ‌الشریکین وکان رأس مالهما متفاضلاً بان‌کان رأس ‌مال احدهما مأه الف قرش ورأس ‌مال الآخر مائه و خمسین الفاً صارکأنه شرط لذی الحصه القلیله من رأس المال زیاده من الربح بالنسبه الی رأس ماله و الحکم فی ذلک کالحکم فیما لوشرطت زیاده الربح لاحد الشریکین عند تساویهما  رأس المال فاذا شرط عل الاثنین أو عمل الشریک الذی شرطت له زیاده الربح وهومن قلٌ رأس ماله صحت الشرکه و اعتبر الشرط‌ و ان شرط عمل ذی الحصه القلیله ‌من اربح و هو الشریک الذی‌کثر رأس ماله فهو غیر جائز ویقسم الربح بینهما علی نسبه رأس مالهما»‌.(شرح المجله لسلیم رستم باز:۱/۷۲۹)

و اگر مشروط نبوده ‌که صاحب سهمیه فایده اندک فقط عمل‌کند بلکه تبرعاً مبادرت به این‌کار کرد درست است‌، در آنصورت ربح و فایده طبق قرار داد آندو بصورت مساوی تقسیم می‌شود.

و فی دررالحکام‌:

«‌اما اذا لم‌یشرط العمل‌حین العقد علی الشریک صاحب الحصه القلیله من الربح و عمل الشریک المذکور للشرکه ‌تبرعاً فتبقی الشرکه صحیحه و یقسم الربح علی الوجه المشروط‌»‌.(دررالحکام ماده:۱۳۴۹ ۳/۳۹۴)